Nederland is één van de grootste aardappelexporteurs ter wereld. Jaarlijks gaan er tonnen pootgoed de hele wereld over. Maar waar de aardappel normaal voortkomt uit pootgoed, introduceerde Bejo in 2017 aardappelzaad: True Potato Seed (TPS). Wat is er nu zo speciaal aan aardappelzaad? Rien van Bruchem, Area Crop Manager bij Bejo, legt uit.
De aardappel uit zaad vs de aardappel uit pootgoed: wat is het verschil?
De aardappel die op je bord ligt noemen we de consumptieaardappel. Deze wordt voortgebracht uit de pootaardappel: een speciaal geteelde aardappelknol. De knol wordt in de grond geplant en als de plant van deze aardappel groot genoeg is, komen hier nieuwe knollen aan. De knollen worden dan gerooid en opgeslagen op een koele plek. Die kunnen later weer gebruikt worden voor de teelt van nieuwe consumptieaardappelen. Zo herhaalt dit proces zich iedere keer.
De telers stellen bepaalde eisen aan pootaardappels: deze moeten goed en snel kunnen kiemen, en moeten daarnaast ook ziektevrij zijn. Wanneer er een ziekte in de pootaardappel zit, wordt deze overgedragen op de volgende pootaardappelknol, maar ook op de consumptieaardappel. Daardoor vermindert de opbrengst.
True Potato Seed, komt vanzelfsprekend uit een zaadje. Aardappelzaad ontwikkelen leek een lange tijd onmogelijk te zijn: de kwaliteit was niet hetzelfde als bij de pootaardappel. Het veredelen van de aardappel is namelijk een kunst op zich. De meeste aardappelrassen zijn ontzettend oud, sommigen gaan terug tot wel 200 jaar geleden. Daarnaast hebben aardappelplanten een ingewikkelde genetica: ze hebben vier paar chromosomen. Daardoor duurt het heel lang voordat een nieuw ras ontwikkeld kan worden en om deze vervolgens weer te vermeerderen. Dit is al een uitdaging voor de pootaardappel, dus zeker voor aardappelzaad. Maar uiteindelijk is het gelukt!
Wat zijn de voordelen van aardappelzaad?
De voordelen van aardappelzaad zijn vooral belangrijk voor kleine telers in Afrika, Azië en Centraal-Amerika. Het belangrijkste voordeel is dat aardappelzaad schoon en ziektevrij uitgangsmateriaal is. Ziektes in pootgoed zijn voor veel landen het grootste probleem: hierdoor kan de oogst mislukken. Op pootgoed kunnen 200 ziektes voorkomen, bij zaad zijn dit 4 ziektes. Daarnaast kan aardappelzaad het hele jaar rond worden gezaaid en geplant in gebieden waar jaarrond geteeld kan worden. Dit in tegenstelling tot pootaardappels.
De kwaliteit van aardappelzaad blijft ook langer gewaarborgd. Zoals eerder vermeld, wordt het aardappelzaad momenteel naar gebieden in ontwikkeling gestuurd. Hierdoor duurt het vaak lang voor dat het materiaal aankomt. Bij pootaardappels zou dit directe gevolgen hebben voor de kwaliteit van de aardappelen. Bij aardappelzaad blijft de kwaliteit hetzelfde.
Zaad is daarnaast een minder kwetsbaar en compact product. Hierdoor zijn er meer opties voor vervoer, maar ook meer opties voor opslag. Dit kan kostentechnisch ook voordeliger zijn.
De markt bevindt zich dus veel buiten Europa. Is er ook een markt voor aardappelzaad in Nederland?
De Nederlandse aardappeltelers gebruiken voorlopig nog de pootaardappel. Nederlandse telers zijn ervaren in het werken met de pootaardappel, de meeste pootaardappels komen ten slotte uit Nederland. Daarnaast is het Nederlandse klimaat heel geschikt voor pootaardappelteelt.
Waarom wordt aardappelzaad gezien als de heilige graal?
Vooralsnog zou ik het niet willen betitelen als de heilige graal, maar ik snap wel waarom het als heilige graal kan worden beschouwd. Ondanks dat er tonnen Nederlands pootgoed de hele wereld overgaan, worden wereldwijd gezien de meeste pootaardappels vermeerderd door kleine, lokale telers. Dit zorgt voor wereldwijde problemen met aardappelvirussen, die de opbrengsten van deze lokale telers drastisch verlagen. Er is dus een enorme potentiële markt voor gezond uitgangsmateriaal.
Met de hybrideveredelingsmethodes kunnen we sneller resistenties inbouwen tegen aardappelziektes, waardoor de opbrengst wordt verhoogd. Maar we staan pas aan het begin. We blijven voor nu doorgaan met testen en ontwikkelen van nieuwe aardappelhybriden. Aardappels telen vanuit zaad heeft ook zeker zijn uitdagingen.
Lees ook: de sjalot uit zaad verovert de wereld.